Chính phủ mất khả năng
kiểm soát chi tiêu
Nam Nguyên, phóng viên RFA
2015-10-28
2015-10-28
Mô hình của một dự án phát triển khu dân cư ven biển ở thành phố
Hạ Long. Ảnh chụp hôm 20/9/2015.
AFP photo
Việt Nam có thể lâm vào khủng hoảng
ngân sách vì tình trạng bội chi triền miên; chính phủ không đủ tiền chi tiêu
chưa nói tới trả nợ nước ngoài và tìm cách vay thêm.
Chính phủ vay Ngân hàng Nhà nước 30.000 tỉ đồng hồi gần đây để chi
tiêu, kế tiếp dự kiến sử dụng 10.000 tỷ đồng từ tiền thoái vốn nhà nước ở các
doanh nghiệp để bù đắp thiếu hụt ngân sách. Tuy vậy dư luận càng lo lắng hơn
khi Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng vào tuần cuối của tháng 10 đã đại diện
Chính phủ trình Quốc hội kế hoạch phát hành 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế để đảo
nợ, thực tế không đủ tiền trả nợ nên vay nợ mới để trả nợ cũ đáo hạn.
Theo số liệu chính thức của Bộ Tài Chính được các Đại biểu Quốc
hội trích dẫn, năm 2015 chính phủ chỉ trả nợ được 150.000 tỷ nhưng lại vay giải
quyết bội chi ngân sách tới 226.000 tỷ đồng và vay trái phiếu chính phủ 85.000
tỷ đồng. Số liệu này cho thấy tổng các khoản vay lớn hơn gấp đôi tổng nợ đã
trả, hoặc nói cách khác vay rất nhiều để trả một phần nợ, phần còn lại để chi
tiêu.
Tiến sĩ Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ tài khoản thống kê Liên
Hiệp Quốc, một chuyên gia am hiểu tình hình kinh tế tài chính Việt Nam từ New
York nhận định:
“Tôi có cảm tưởng chính phủ càng ngày càng mất khả năng kiểm soát
chi tiêu của mình, hoặc nói ngược lại chính phủ rất muốn chi tiêu. Chính phủ
Trung ương đồng ý với các địa phương, xây nhà, xây đường xá, ông nào cũng đòi
xây cái này xây cái kia. Và nhiều khi họ chưa có ngân sách mà đã bắt đầu xây
rồi. Do làm việc thiếu hiệu quả nên hầu như công trình nào chi phí cũng vượt dự
toán ban đầu, công trình nào cũng vậy cả. Thành ra với tình trạng này tôi thấy
rất là khó, khả năng nợ ngày càng tăng nhanh và hiệu quả thì thấp. Khả năng trả
nợ chắc chắn là sẽ khó khăn.”
Tại kỳ họp cuối cùng Quốc hội Khóa 13, diễn ra từ ngày 20/10 vừa
qua, nhiều số liệu được công bố làm nóng dư luận báo chí. Tình hình ngân sách
2015 u tối như thế được giải thích là nguồn thu có vấn đề, như giá dầu thô xuất
khẩu giảm một nửa, cộng thêm lộ trình cắt giảm thuế quan với hàng hóa ASEAN và
một số thị trường khác mà Việt Nam hội nhập.
Tôi có cảm tưởng chính phủ càng ngày càng mất khả năng kiểm soát
chi tiêu của mình, hoặc nói ngược lại chính phủ rất muốn chi tiêu.
- Tiến sĩ Vũ Quang Việt
Đối với ngân sách 2016, các báo cáo tại Quốc hội cho thấy còn nguy
cấp hơn nữa. Theo đó trả nợ theo kế hoạch năm 2016 là 155.000 tỷ đồng, nhưng
trong đó đảo nợ hay vay nợ mới để trả nợ cũ lên tới 95.000 tỷ đồng và bội chi
ngân sách tới 254.000 tỷ đồng. Trong bối cảnh như vậy, chính phủ lên kế hoạch
rút 100% vốn nhà nước ở 10 đại công ty như Vinamilk, Bảo Minh, FPT…nếu làm tốt
nhà nước có thể thu được 4 tỷ USD cho ngân sách. Nhưng điều làm dư luận lo ngại
nhất, chính là đề xuất phát hành 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế để đảo nợ.
Đối với tình hình khủng hoảng ngân sách, TS kinh tế Phạm Chí Dũng,
nhà hoạt động xã hội dân sự nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ, từ TP.HCM
nhận định:
“Ngân sách bây giờ eo hẹp quá, yêu cầu thoái vốn từ hai năm rồi,
đến giữa 2015 là phải thoái hết vốn, nhưng hiện nay chỉ mới thoái được 20%-25%
vốn. Chẳng hạn Điện lực Việt Nam, Dầu khí trước kia đầu tư vào bất động sản,
chứng khoán, tài chính ngân hàng khá nhiều nhưng cho tới nay chỉ thoái được từ
20-25% vốn còn lại vẫn bị chôn vốn. Như vậy tình hình ngân sách khó khăn làm
cho nhà nước giật gấu vá vai, thoái vốn rồi xem bến cảng, đường xá chỗ nào bán
được là bán hết để thu tiền cho ngân sách nhà nước, bù đắp những chỗ bị khuyết
bội chi trầm trọng. Nhưng mà việc này hiện nay không còn toàn bộ nằm trong tay
quyền hành của Chính phủ muốn quyết gì thì quyết, mà phải thông qua Ủy ban Thường vụ Quốc hội.”
Giải pháp
Dư luận báo chí có nhiều ngày nổi sóng về vấn đề chính phủ đề xuất
phát hành 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế để cứu ngân sách. Ngoài ra còn phát biểu
của Bộ trưởng Bộ kế hoạch Đầu tư Bùi Quang Vinh tiết lộ Ngân sách chính phủ
Trung ương 2016 chỉ còn một khoản tiền tươi thóc thật là 45.000 tỷ đồng, không
thể điều tiết vào việc gì vì còn chưa trả nợ xây dựng cơ bản ở các địa phương.
SaigonTimes Online là tờ báo đưa tin này đầu tiên, sau đó đã giải
thích là, chi ngân sách năm 2016 gần 1,3 triệu tỷ đồng nhưng phần lớn là chi
thường xuyên và chỉ còn có 45.000 tỷ là Chính phủ có thể sử dụng cho mục đích
đầu tư phát triển, số tiền này quá nhỏ bé khó thể tiến hành bất kỳ chương trình
kích cầu nào.
Nếu không có các giải pháp kiểm soát một cách chặt chẽ nghiêm túc,
không nhìn nhận bản chất vấn đề thì hậu quả khó lường.
- PGSTS Ngô Trí Long
- PGSTS Ngô Trí Long
Về cơ cấu ngân sách của Chính phủ Việt Nam hiện nay, PGSTS Ngô Trí
Long chuyên gia kinh tế ở Hà Nội từng nhận xét:
“Trong thu ngân sách thì
75% là thu để chi còn lại là để trả nợ, như vậy thực chất không có đầu tư. Muốn
đầu tư thì phải đi vay, trong bối cảnh làm không đủ ăn mà đầu tư lại đi vay thì
nợ công là một gánh nặng. Nếu không có các giải pháp kiểm soát một cách chặt
chẽ nghiêm túc, không nhìn nhận bản chất vấn đề thì hậu quả khó lường.”
Ngày 26/10/2015, hầu hết báo chí chính thức đưa tin về cuộc tiếp
xúc báo chí của Thứ trưởng Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn. Theo đó, ông Tuấn khẳng
định, kế hoạch phát hành 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế nếu được Quốc hội cho
phép, sẽ chỉ được thực hiện trên cơ sở bảo đảm an ninh tài chính quốc gia và
không làm thay đổi tổng nợ.
Theo lời giải thích của Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn thì đây gọi
là tái cơ cấu nợ ngắn hạn trong nước bằng vay quốc tế dài hạn. Tổng nợ không
thay đổi, chỉ thay đổi chủ nợ và lãi suất. Tuy báo chí không giải thích rõ hơn,
nhưng có thể hiểu là nợ ngắn hạn trong nước tới lúc phải trả lãi hoặc đáo hạn
mà không có tiền thanh toán, nên phải vay nợ mới ở nước ngoài bằng phát hành
trái phiếu quốc tế dài hạn.
Như thế câu hỏi đặt ra ai là người phải trả nợ trái phiếu quốc tế
dài hạn? rõ ràng là các chính phủ tương lai và thế hệ con cháu của nhân dân
Việt Nam phải đóng thuế để trả món nợ 3 tỷ USD này.
__._,_.___
- Miura lại một lần nữa thất bại trước Thái Lan
với một tỉ số...chấp nhận được vào tối 13/10...
